Şuşa nerede, hangi ülkede? Şuşa kenti hakkında bilgiler..
ŞUŞA NEREDE, HANGİ ÜLKEDE?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 28 yıl sonra Azerbaycan ordusu tarafından Ermenistan işgalinden kurtarılan Dağlık Karabağ’ın Şuşa kentini ziyaret etti.
TARİHİ
Ziyaretin ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan ve İlham Aliyev, düzenlenen basın toplantısında konuştu. Şuşa’yla ilgili yeni bir haber veren Cumhurbaşkanı Erdoğan, çok yakın zamanda Dağlık Karabağ’ın Şuşa bölgesine konsolosluk açılacağını duyurdu.
ŞUŞA’NIN KURULUŞU
Peki Şuşa nerede, hangi ülkede? İşte, detaylar..
RUS EGEMENLİĞİ
Şuşa, Kafkasya’nın toprak anlaşmazlığı bulunan Dağlık Karabağ bölgesinde yer alan bir şehirdir. Hukuken Azerbaycan’da yer alan ve Şuşa Rayonu’nun idari merkezi olan yerleşim, 1992 yılında Ermenistan Silahlı Kuvvetleri tarafından işgal edilmiş ve günümüzde hiçbir ülke tarafından tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti’nin yönetimi altına girmiştir.
MODERN TARİH
Şehir deniz seviyesinden 1300 ile 1600 metre yükseklikte bulunmaktadır. 2015 verilerine göre, şehrin nüfusu yaklaşık 4 bin kişidir. Yukarı Gövher Ağa Camii, Gazançetsots Katedrali ve Kanaç Zam Baptist Kilisesi şehirdeki önemli dini yapılardır.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 8 Kasım 2020 tarihinde Şehitler Hıyabanı’nda yaptığı konuşmada Azerbaycan ordusunun Şuşa’yı Ermeni işgalinden kurtardığını duyurmuştur.
1970’li yıllarda Şuşa Mağara’sında yapılan arkeolojik kazılarda Paleolitik Çağ’a ait taş aletler bulunmuştur. Şuşa’nın çevresinde bulunan araziler tarih boyunca Med İmparatorluğu, Ahameniş İmparatorluğu, Ermenistan Krallığı, Albanya, Ermeni Bagratuni Krallığı, Safevîler, Karabağ meliklikleri ve Karabağ Hanlığı gibi çeşitli devlet ve otoritelerin egemenliğinde olmuştur.
15. yüzyıla ait bir Ermeni dini metinde Şuşa’dan bir yerleşim yeri olarak bahsedildiği öne sürülmektedir. Erivan’ın Matenadaran müzesinde sergilenen bu metin, aynı zamanda bu şehirde üretilmiş ilk yazılı eser olmuş, Ter-Manuel tarafından 1428’de yazılmıştır.
Ayrıca bazı kaynaklara göre bölgede Varanda Melikliği döneminde, Şahnazeryan ailesine ait Şuşi isimle antik bir Ermeni kalesi yer aldığı da belirtilmiştir.
Azeri ve bazı 19. yüzyıl Ermeni kaynaklarına göre ise Şuşa şehrinin 1750-51 yıllarında Karabağ Hanlığı’nın banisi Penah Ali Han tarafından Penahabad ismi ile kurulduğu belirtilmiştir. Bu teori, Büyük Sovyet Ansiklopedisi ve İslam Ansiklopedisi gibi kaynaklar tarafından da desteklenmektedir.
1805 yılında Rus İmparatorluğu Karabağı ele geçirene kadar Şuşa, birkaç kez Kaçarlar tarafından kuşatılmıştır. Rus İmparatorluğu’nun yönetimi altındayken de Karabağ, Azerbaycan kültürünün, edebiyatının ve müziğinin merkezi olmuştur.
1916 yılında 23.396 kişi ve %53 oran ile nüfusun çoğunluğunu Ermeniler oluştururken, Azeriler de 19.121 kişi ile halkın %44’ünü oluşturmuştur.
Rus İmparatorluğu’nun yıkılmasından sonra Azerbaycan-Ermenistan Savaşı gerçeklemiş ve bu savaş sonucunda Azeri kuvvetleri, şehirdeki Ermeni nüfusunu öldürmüş veya göçe zorlamıştır. Yaklaşık 600 ila 20.000 kişinin öldüğü düşünülen bu pogroma Şuşa katliamı denilmektedir.
Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra yaşanan Karabağ Savaşı sırasında 8-9 Mayıs 1992 tarihlerinde meydana gelen Şuşa Muharebesi’nin sonucu bölge, Rusya’nın da yardımıyla Ermenistan Silahlı Kuvvetleri tarafından işgal edilmiştir. İşgal sonrasında Şuşa kentinin nüfusunun büyük çoğunluğunu oluşturan Azeriler şehirden göç etmeye mecbur bırakılmıştır.
2020 Dağlık Karabağ çatışmalarının bir parçası olan Şuşa Muharebesi’nde, şehirde 4 Kasım tarihinde Azeri ve Ermeni güçleri arasında çatışmalar baş göstermiştir.
Fransız medya kuruluşu Le Monde 6 Kasım’da çatışmaların Azerbaycan lehine devam ettiğini açıklayan bir haber yayımlamış ve çatışmalar sonucunda şehirdeki sivillerin bir kısmının Dağlık Karabağ Cumhuriyeti’nin başkenti olan Hankendi’ye kaçtığı bildirilmiştir.
Şehirin, 8 Kasım 2020 tarihinde Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri tarafından ele geçirildiği öne sürülmüştür. Bu iddia, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından 8 Kasım 2020 tarihinde Şehitler Hıyabanı’nda yapılan bir açıklamada duyrulmuştur.
Dağlık Karabağ Cumhuriyeti yetkilileri ile Ermenistan Savunma Bakanı, bu iddiaların doğru olmadığını iddia etmiştir. Dağlık Karabağ Kurtarma Servisi, ”Şuşa Azerbaycan için erişilemez bir rüya olmaya devam ediyor. Yoğun yıkıma rağmen kale şehir düşmanın saldırılarına karşı koyuyor” açıklamasında bulunmuştur.
Ancak 9 Kasım’da Karabağlı yetkililer, şehrin Azeri kontrolüne girdiğini onaylamış ve Azerbaycan Cumhuriyeti Savunma Bakanlığı 9 Kasım 2020 tarihinde, şehirde Azerbaycan bayrağının çekilmiş olduğu bir video yayımlamıştır.
